Engelleri ortadan kaldıran projeler

Türkiye Gazetesi – 12 Ağustos 2009 | Orijinal metin için tıklayınız. 
Görme engelli yolcunun nereye gitmek istediğini şoföre bildiren baston, kızılötesi ışınla yol tarifi yapan sistem, durakları gösteren kabartma harita, mobil platformlar, demir yolu ombudsmanları… İşte Avrupa’da engellilerin hayatını kolaylaştıran örnek projeler.

Hazırlayan: Fatih Selek

…

HAFTANIN KONUĞU
FİLMDE OYNADI 6 TANE ŞİİR KİTABI ÇIKARDI

3 yaşında geçirdiği menenjit hastalığı sebebiyle tekerlekli sandalyeye mahkum olan Erdal Yalçın (33), bir engellinin yaşadığı zorlukları yine şiir kitabı yazarak anlattı. Fatma Girik ile bir filmde başrol oynayan ve 6. kitabı “Gülmek Yasak Mı?” için bilgisayar klavyesinin harflerine tek tek basarak çalışan Yalçın’ın bir kitabının da korsanının basıldığı ortaya çıktı. Hayatını tekerlekli sandalye üstünde geçirmek zorunda olan ve başkasının yardımı olmadan ihtiyaçlarını gideremeyen Erdal Yalçın, 6. kitabını tamamladı. 1990 yılında Memduh Ün’ün yönetmenliğinde Fatma Girik ve Halil Ergün’le birlikte “Gün Ortasında Karanlık” filminde başrol oynayan engelli şair, engellilerin karşılaştığı zorlukları ve bir annenin yaşadığı sıkıntıları dile getirdi.

KORSANI BİLE VAR
Doktor bir anneyi canlandıran Fatma Girik ile engelli oğlunun dramını anlatan filmin ardından şiir yazmaya başlayan Erdal Yalçın, tüm duygularını kitaplarında topladı. Günün büyük çoğunluğunu internette haber ve şiir siteleri okuyarak geçiren Yalçın, “Gülmek Yasak Mı?” adlı kitapta hayalinde canlandırdığı sevgilisine duyduğu özlemi anlatıyor. En çok satan kitabı olan “Kendi Kalemimden Şiirler”in korsan olarak çoğaltılıp satıldığını söyleyen şair, “Kitabımın korsanının olması beğenildiğini gösteriyor ama geliri bana verilmediği için anlamı kalmıyor. Son kitabımda da engellilerin toplumdan nasıl uzaklaştırıldığını ve aşık olmanın bizler için ne büyük bir sorun olduğunu anlatmaya çalıştım” dedi.

….

Avrupa’da yerel yönetimler engelleri ilginç projeler geliştirerek kaldırıyor.

Herkes için ulaşılabilirliğin iyileştirilmesi üzerine kafa yoran Avrupa ülkeleri, engellilerin hayatını kolaylaştıracak örnek uygulamalara imza atıyor. Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı’nın (UBAK) “Örnek Uygulama Rehberi”ne göre, en ilginç engelli projesi Çek Cumhuriyeti’nin başkenti Prag’da işliyor. Görme engelliler, fiziki erişim sıkıntısı çekmese de otobüsleri tanımlamada ve araç kapılarını bulmakta güçlük yaşıyor. Bundan hareketle Prag’da görme engelliler için otobüs ve tramvayın yaklaşmakta olduğunu ve nereye gittiğini ileten bir sistem geliştirildi. Apex adı verilen sistemle, görme engelli bastondaki düzenek yardımıyla araca binme niyetini de şoföre bildirebiliyor.

IŞINLA YÖN BULUYORLAR
Görme engelli veya kısmi görüş yeteneğine sahip insanlar, binalarda yön bulmakta güçlük çeker. İngiltere’de, bu sıkıntıyı çözmek için “InfraVoice” (Ses Ötesi) adı verilen bir sistem geliştirildi. Binalardaki köşe noktalara yerleştirilen InfraVoice, yol üzerinde, sağda ve solda bulunan nesneler hakkında bilgi veriyor. Sistem kızılötesi ışınlar yayıyor. Işın demetini kesen kullanıcı, kendisine ait alıcı yoluyla otomatik olarak sesli bir mesaj alıyor. Yalnızca sistem kullanıcıları tarafından duyulabilen bilgilendirme mesajı, kullanıcının yönünü bulmasını sağlıyor.

GÖNÜLLÜ TAKSİCİLER
Bedensel engelliler çoğu zaman, taksilere binemiyor. İspanya’da bu hizmet, küçük van tipi araçlar taksiye dönüştürülerek veriliyor. Bazı ülkelerde de gönüllü şoförler çalışıyor. Gönüllü taksiciye mesafe bazında belirli bir ücret ödeniyor, hizmetten faydalanan bireylerden ise herhangi bir ücret talep edilmiyor.
Bu hizmetin en güzel uygulamalarından biri Türkiye’de veriliyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Özürlüler Merkezi’ni arayan bir engelli, engelli araçlarıyla ücretsiz olarak istediği yere götürülüyor.
Portekiz Demiryollarında “ombudsman” adı verilen görevliler çalışıyor. Bu insanlar, engellilerin şikâyetlerini dinliyor, onları destekliyor ve ihtiyaçlarını gideriyor.
ŞOFÖRÜN YANINDA GÜVENLİ SEYAHAT
Kuzey İrlanda’da engelli ve yaşlılar, engellilik derece ve durumlarını gösteren renk kodlu kart taşıyor (Mesela yürüme güçlüğü için turuncu, görme bozukluğu için sarı). Karta bakan şoför, yolcunun durumuna göre hareket ediyor. Ayrıca, otobüslerde şoför bölmesinin yanında, düşük tabanlı bir alan bulunuyor. Otobüse binen engelli, kalabalığa karışmadan tekerlekli sandalyesiyle bu alanda yolculuk yapabiliyor.
TRENE GPS, OTOBÜSLERE MOBİL PLATFORM
İsveç Demiryolları yeni hafif raylı trenlerde GPS kontrollü açılır-kapanır basamaklar kullanmaya başladı. Sistemle basamaklar, platforma göre araç içinde ayarlanabiliyor. Bu şekilde taşıtla platform arasındaki boşluk minimum düzeye indirilebiliyor. Fransa, Avusturya, Hollanda, İtalya ve İsveç’te de işletmeler, engellinin araçlara kolayca binebilmesini sağlayan mobil platform liftleri kullanılıyor. Bu liftler 1.5 metre yüksekliklere kadar çıkmaya imkan tanıyor. İtalya’da sistem, golf arabalarına benzer mobil bir elektrikli araç vasıtasıyla yürütülüyor.
NİYET BİLDİREN BASTON
Prag’da uygulanan Apex adlı sistemle görme engelli bastondaki düzenek yardımıyla otobüs ya da tramvayın nereye gittiğini öğreniyor, araca binme niyetini de şoföre bildirebiliyor.
KABARTMA HARİTALAR
Brüksel’de büyük ve karmaşık istasyonların girişinde görme engellilerin faydalanabileceği kabartma harita ve levhalar bulunuyor. Engelliler, harita yardımıyla hangi istasyonda olduğunu, trenin nereye gittiğini kimsenin yardımı olmadan öğrenebiliyor.
Erdal Yalçın, 30 yıldır tekerlekli sandalyede.

 

ALKIŞI
Görme engelli Zeynep dünyayı geride bıraktı
Ankara’da oturan görme engelli Zeynep Barak, Türk Amerikan Kültür Derneği ve Milli Eğitim Bakanlığı işbirliği ile düzenlenen Öğrenci Değişim Programı sınavında dünyada ilk 100’e girdi. ABD’de 1 yıl burslu okuma hakkı kazanan Zeynep Barak, hayalinin İngilizce öğretmenliği olduğunu söyledi.
FAALİYETİ
Kampa giren işitme engelliler madalya peşinde
İşitme Engelliler A Milli Basketbol Takımı, Çankırı İsmail Hakkı Karadayı Kamp Eğitim Merkezi’nde kampa girdi. Tayvan’da 5-15 Eylül tarihleri arasında yapılacak İşitme Engelliler Yaz Olimpiyat Oyunları hazırlıklarının bir bölümünü tamamlayan takım oyuncuları, ilk üçe girmeyi hedefliyor.
POSTA KUTUSU

Ülkemizde ne çok engelli var
> Kadir Demir- İstanbul

Engelli otomobili kullananlar birkaç yıl öncesine kadar engelli otoparklarının azlığından yakınıyordu. Artık resmi ve özel otoparklarda, yol kenarlarında engelli amblemi olan levhalar görmekteyiz. Geç kalınmış olsa da bu sevindirici bir gelişme. Ancak ülkemizde engelli(!) sayısı çok olduğu için otoparklar yeterli gelmiyor. Çünkü maalesef engelli plaka levhalarının önünde hep normal plakaya sahip otomobilleri görüyoruz. Bu otoparkları hesaba katarak giden bir engelli, çok uzakta bir park yeri bulup aradaki yeri zorlanarak kat etmeye çalışıyor. Bu sıkıntıyı çözmek için engelli otoparkını kullananlara beş misli ceza yazılmalı….
Bu ayırımcılığı lütfen kaldırın

> Kamil Uyanık – İstanbul

Bize uzun bir e-mail atan Kamil Uyanık, engellilere araç alımları ve satımları konusunda birçok ayrımcılık yapıldığını örnekleriyle yazmış. Yerimiz dar olduğu için bunları özetleyerek veriyoruz.
Yurt dışından araç alan engelli arkadaşlarımız gümrük vergisini ödemezken, beş yıl sonra araçlarını satmaya kalktıklarında alırken ödemedikleri vergileri geri vermektedir.
Bedensel engelli olan (elinden ve kolundan) arkadaşlarımız, yurt dışından araç getirme haklarının olmasına rağmen yurt içinde ÖTV’den faydalanamamaktadır. % 90 engelli olan kişiler yurt içinde ÖTV hakkından faydalanmaktadır. Ama yurt dışından binek araç alma hakları yoktur.
Yurt dışından özel rampa sistemli minibüs alacak kişilerin heyet gününde Ankara Bedelsiz İthalat Gümrük Müdürlüğünde olmaları gerekiyor. Bu kişiler Ankara’ya nasıl gitsin?
Engelliler sürücü kursuna H sınıfı ehliyet almaya gittiğinde “Sizin kullanımınıza uygun aracımız yok” cevabı alıyor. Ama kursların, her türlü araç bulundurma mecburiyeti unutuluyor.
rakamların dili
180
İngiltere Leeds Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, tekerlekli sandalye kullanıcılarının yalnız % 40’ının, koltuk değneği kullanan yürüyebilen engellilerin de % 20’sinin dinlenmeden 180 metre gidebildiğini ortaya koymuştur. Buna göre yürüyebilen engellilerin büyük çoğunluğu, dinlenmeden 60 – 70 metreden fazla ilerleyemiyor. Uzmanlar bu sebeple 50 – 60 metrede bir bank veya oturma yeri yapılması gerektiğini söylüyor.

BİZE YA­ZIN!
Duygularınız, her tür­lü so­ru, istek ve görüş-leriniz için e-ma­il ve mek­tup­la­rı­nı­zı bek­li­yo­ruz…
Ya­zış­ma Ad­re­si: 29 Ekim Cad­de­si
No: 23 34197 Ye­ni­bos­na/İS­TAN­BUL
Tel: 0 212 454 31 75
Faks: 0 212 454 31 00
e-ma­il: engelsizsayfa@tg.com.tr

TESYEV İŞBİRLİĞİYLE